IHLAS SURESİ

 Bu mübarek sûre, "Ennâs" sûresinden sonra Mekke-i Mükerreme\'de nazil olmuştur. Dört âyet-i kerîmeyi ihtiva etmektedir. Cenab-ı Hak\'kın birliğini, yüce vasıflarını en mükemmel, en samimi bir şekilde bildirdiği için kendisine böyle "İhlâs sûresi" adı verilmiştir. Maamafih kendisine: "Necat, marifet, tevhîd, kulhüval\'lah-ü ehad sûresi isimleri de verilmiştir. Hattâ yirmi isminin bulunduğu Tefsîr-i Kebirde yazılıdır. Bu sû re-i celîle böyle yüce bir esası insanlığa teblîğ eden bir Yüce Peygamberin aleyhinde bulunan Ebû Leheb gibi inkarcıların elbette en şiddetli bir cehennem azabına lâyık olduklarına işareti içerdiği için kendisinden evvelki "Tebbet" sûresi ile aralarında bir derin münâsebet vardır.

 
1. De ki: O Allah, birdir.

1.    Bu s üre-i celîle, âlemin Yarat ıcısı\'nın birliğini ve her türlü ihtiyaçtan uzak olup bütün mahlûka» inin kendisine muhtaç bulunduklarını bildiriyor. Ve doğurmaktan ve doğurulmuş olmaktan ve ortak ve benzerden uzak bulunduğunu şöylece beyan buyurmaktadır: Ey Peygamberlerin en mükemmeli!. Allâh-ü Teâlâ\'nın zât ve kutsal sıfatları hakkında senden bilgi isteyenlere (de ki: O) Yüce Mâbud olan (Allah, birdir.) Birlik sıfatına sahiptir, zâtında, sıfatında ve fiillerinde birdir. Onun ilâhî zâtında çokluk, cüzlere ihtiyaç, başkaları ile ortaklık düşünülmüş değildir. Maddî ve maddî olmayan cevherlerden, asılardan asla terkip edilmiş bulunmamaktadır.

Vâhid ile ehad arasında fark vardır. Şöyle ki: Birlik sıfatı, yalnız Cenab-ı Hak\'ka mahsustur, başkası hakkında vâhiddir, denilirse de ehaddır. Denilemez. Ehad kelimesi, olumsuzluk hususunda geneli ifade eder, vâhid kelimesi ifade etmez. Meselâ, evde "ehad" yoktur denilince orada hiç bir kimse yoktur denilmiş olur. Fakat evde "vâhid" yoktur, denilse birçok kimselerin bulunmuş olduğu nefiy edilmiş olmaz.

2. Allah, bütün mahlûkların kendisine yöneleceği ve sığınacağı yegâne varlıktır.

2.     (Allah): O Yüce Yaratıcı, sameddir. Yâni: (Bütün mahlûkatın kendisine yöneleceği ve sığınacağı yegâne varlıktır.) Bütün yaratılmış olanlar, kendi ihtiyaçlarından dolayı         o kerîm Yaratıcı\'ya ihtiyaçlarını arz eder, dua ve niyazda bulunurlar. Onun üstünde bir zât yoktur. O hiç bir kimseye muhtaç değildir. Bütün mahlûkattan müstağnidir.

"Samed" Bir ilâhî sıfattır. Hacetlerin kazası, yerine getirilmesi hususuna yalnız bizzat kasdedilmiş olan Kerem Sahibi Yaratıcı demektir.

3.  -O- doğurmadı ve doğurulmamıştır.

3. O Ezelî Yaratıcı, hâşâ (Doğurmadı) bir kimsenin hâşâ pederi bulunmuş değildir. O; ezelîdir, ebedîdir, çoluk ve çocuğa ihtiyaçtan uzaktır. Dilediği şeyleri, kimseleri dilediği vakit yaratır, varlık alanına getirir, hepsinin Kudret Sahibi Yaratıcı sıfatına sahiptir. Bir kimsenin pederi veya validesi olmak, mahlûkata ait bir sıfattır, aralarında bir cinsiyet, bir ortaklık bulunmamasını, gerektirir. Allah\'ın şanı ise bundan uzaktır. Hiç bir şey, o Yüce Yaratıcı ile aynı cins, hem mertebede olamaz. Halbuki: O Yaratıcının kendisi de hâşâ (doğrulmamıştır.) başkasının hayatından meydana gelmiş. Böyle bir şey, başlangıçta yok bulunmuş olmayı, başkasına ihtiyacı olmayı başkası ile ayrı cins bulunmayı gerektirir. İI ah lığın şanı ise bunlardan uzaktır. O Yüce Yaratıcı; ezelidir, sonradan vücûde gelmiş değildir ve hiç bir kimseye muhtaç bulunmamaktadır. Buna inanıyoruz.